လြတ္လပ္ေရးစိတ္ဓာတ္ မ်ဳိးေစ့ခ်ခဲ့သူ အာရွေန၀န္း ပါေမာကၡ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမ
ဆရာေတာ္၏ ငယ္စဥ္ဘ၀
သကၠရာဇ္ (၁၈၂၄)ခုႏွစ္သည္ကား လြတ္လပ္ေသာ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနိုင္ငံေတာ္ႀကီး၏
ပထမဆံုးအႀကိမ္ လခပုပ္ဖမ္းျခင္းကို ခံရေသာအခါျဖစ္၏ အိႏၵိယျပည္ကို
အုပ္စိုးေနေသာ အဂၤလိပ္ဘုရင္ခံ ေလာ့အမၶဟတ(စ္)၏ ရန္သတၱရု ျပဳမႈအတြက္
ျမန္မာျပည္အေနာက္ဘက္ ပင္လယ္ကမ္းရိုးတန္း၊ အာသံျပည္နယ္၊
ဓည၀တီရခိုင္ျပည္ႏွင့္ အေရွ႕ဘက္နယ္စပ္
တနသၤာရီတိုင္း တို႔ကို အဂၤလိပ္မ်ားအပိုင္ ယူသြားေသာ ႏွစ္ျဖစ္ရာ
တိုင္းဈျပည္နယ္မ်ားသည္ အဂၤလိပ္မင္း လက္ေအာက္သို႔ (၁၈၂၆)ခုႏွစ္ စစ္ၿပီး၍
ရႏၱပိုစာခ်ဳပ္အရ က်ေရာက္သြားခဲ့သည္။
ထိုအခ်ိန္တြင္ အဂၤလိပ္စာကို
တက္ကြ်မ္းသူအလြန္နည္းပါး၏။ အဂၤလိပ္စာ တက္ကြ်မ္းသူ တဦးတေလ
တက္ေျမာက္လာခဲ့ေသာ္ ထိုသူသာလွ်င္ (ဘုရား) ထူးခံမင္းေယာက်္ားျဖစ္သြားရျပန္၏။
ထိုအခ်ိန္တြင္ ျမန္မာနိုင္ငံမွာ ပထဦးဆံုး အဂၤလိပ္ဘာသာစကားကို တက္ကြ်မ္းသူ
ရခိုင္ျပည္၌ အဂၤလိပ္စာ ပညာရွင္မ်ား ေပၚေပါက္ခဲ့သည္။
ဆရာေတာ္၏ ဖြားျမင္ျခင္းႏွင့္ ပညာသင္ျခင္းအတြက္ စြန္႔စားခဲ့ရပံု
ဆရာေတာ္ကို ရူပရြာ(ေခၚ) ရပ္ကြက္တစ္ခု၌ သာမန္ကုန္သည္ျဖစ္ေသာ ဖခင္
ဦးျမသာဦး၊ မိခင္ေဒၚေအာင္ေက်ာ့ျဖဴ တုိ႔မွ ျပာသိုလျပည့္ေက်ာ္ (၁)ရက္
(ဒီဇင္ဘာ ၂၈ ရက္) တနလၤာေန႔တြင္ သားဦး ရတနာ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ ထိုသားရတနာအား
မိဘတို႔က ေပၚထြန္းေအာင္ (ေနာင္ - ဦးဥတၱမ)၊ ဒုတိယ သားနာမည္ ေက်ာ္ထြန္းေအာင္
(ေနာင္ - ရွင္အရိယ) တတိယသမီးကို မအိမ္စိုး ဟု အမည္ေပးခဲ့သည္။
ေပၚထြန္းေအာင္ ႏွင့္ ေက်ာ္ထြန္းေအာင္ ညီအစ္ကို ႏွစ္ေယာက္မွာ
အလြန္ခ်စ္ၾကသသည္။ ကစားသည္ျဖစ္ေစ၊ စားသည္ျဖစ္ေစ အတူတူ စားၾကသည္။
ေပၚထြန္းေအာင္ အသက္(၅)ႏွစ္မွာ စစ္ေတြၿမိဳ႕ ေခ်ာင္းကေလးတစ္ဖက္တြင္ရိွေသာ
အရပ္ေက်ာင္းတစ္ခုသို႔ ပို႔အပ္လိုက္သည္။ ညီအငယ္ ျဖစ္သူမွာ အစ္ကိုမရိွသျဖင့္
တမိႈင္မိႈင္ျဖစ္ေနၿပီး ေပၚထြန္းေအာင္ကို ေက်ာင္းမွ ထုတ္လိုက္ရသည္။
ညီအငယ္ (၆)ႏွစ္ အစ္ကို ျဖစ္သူ(၉)ႏွစ္ အရြယ္တြင္ မိဘမ်ားကို
အဂၤလိပ္ေက်ာင္း၌ ထားေပရန္ ပူဆာၾကသည္။ သို႔ေသာ္ အဂၤလိပ္စာတက္သားသမီးတို႔မွာ
အစိုးရအလုပ္ ျဖင့္သာ မိဘမ်ားႏွင့္ခြဲ၍သာ တစ္ၿမိဳ႕ တစ္ရြာသို႔
ေျပာင္းေရြ႕ေနၾကသျဖင့္ မိဘတို႔က ထားမေပးခဲ့ေပ။ ေပၚထြန္းေအာင္
ႏွင့္ေက်ာ္ထြန္းေအာင္ ညီအစ္ကို ႏွစ္ေယာက္သည္ အဂၤလိပ္ေက်ာင္းတြင္
မထားေပးလွ်င္ အိမ္မွာ မေနေတာ့ဘူးဆိုၿပီး အိမ္က ထြက္ေျပးၾကသည္။ မိဘတို႔သည္
လိုက္မေခၚဘဲ ကေလးႏွစ္ေယာက္ကို ၾကာရွည္ ဆင္းရဲပင္ပန္းခံနိုင္မည္ မဟုတ္ဟု
ပစ္ထားၾကသည္။ ညီအစ္ကိုႏွစ္ေယာက္မွာ အိမ္ကို မကပ္ဘဲ ေရာက္ရာလွည့္ပတ္ၿပီး
ဆင္းရဲခံလွွ်က္ ဇြဲေကာင္းေကာင္းျဖင့္ ေနခဲ့ ၾကေလသည္။ (၁၅)ရက္ ၾကာၿပီးမွ
မိဘတို႔မွာ သားႏွစ္ေယာက္ကို လိုက္ရွာၾကရာ သစ္ပင္ေအာက္မွာ ေတြ႔ရ၏။ ထိုအခါမွ
စစ္ေတြၿမိဳ႕ မူလတန္း အဂၤလိပ္ ေက်ာင္းတြင္ အပ္ႏံွခဲ့သည္။
ပထမဆံုး
ေက်ာင္းအပ္ေလေသာအခါ အဂၤလိပ္ဆရာက ညီအစ္ကို ႏွစ္ဦးကို သူငယ္တန္းတြင္
ခ်ထားေပသည္။ ထိုအခါ အစ္ကိုျဖစ္သူ ေပၚထြန္းေအာင္က သူ႔ကို တတိယတန္းတြင္
ထားခြင့္ျပဳရန္ ဆရာကို ရဲရင့္စြာ ေျပာဆိုသည္။ ဆရာက ဟုတ္မဟုတ္ သိရေအာင္
ပထမတန္း၊ ဒုတိယတန္း၊ တတိယတန္း စာမ်ားကို ဖတ္ခိုင္းသည္။ ေပၚထြန္းေအာင္သည္
ႀကံ့ခိုင္ေသာ လံုးလျဖင့္ အထစ္အေငါ့မရွိ ဖတ္ျပလိုက္ရာ ဆရာႀကီးမွာ အံ့ၾသသြား၍
ေက်ာ့သတ္ကာ ဒုတိယတန္းတြင္ ထားေပးခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ေပၚထြန္းေအာင္မွာ
တတိယတန္းတြင္ ေနလိုသည္ဟု ေျပာသည္။ ဆရာက မင္းဘာမွ မပူနဲ႔ မၾကာခင္ စာေမးပြဲ
ေျဖဆိုလွ်င္ ေအာင္ျမင္ပါက တတိယတန္းတြင္ ထားေပးမည္ဟု ဆိုသည္။
ေပၚထြန္းေအာင္ မွာ ေက်နပ္ၿပီးလွ်င္ ဒုတိယတန္း၌ သင္ေနစဥ္ (၆)လတစ္ႀကိမ္
စာေမးပြဲ ေျဖဆိုစဥ္ ပထမဆုကို ရရိွကာ တတိယတန္းသို႔ သင္ၾကားေစခဲ့သည္။
ညီငယ္မွာ ပထမတန္းတြင္ အေတာ္ဆံုးေက်ာင္းသားဟု သက္မွတ္ျခင္း ခံရသည္။
ေက်ာင္းေန၍ (၂)ႏွစ္မွ် ၾကာေသာအခါ ေပၚထြန္းေအာင္ ပၪၥမတန္း (၅)တန္း ေရာက္ၿပီး
ညီငယ္ ေက်ာ္ထြန္းေအာင္ စတုတၳတန္း(၄)တန္း သို႔ ေရာက္ေလသည္။ အဂၤလိပ္လူမ်ဳိး
ရခိုင္တိုင္းမင္းႀကီး ကိုယ္တိုင္ပထမဆု၊ ဒုတိယဆု၊ စာအုပ္၊ ခဲတံ မ်ား ေပးအပ္
ဆုခ်ီးျမႇင့္ျခင္း ျပဳသည္။ ေပၚထြန္းေအာင္မွာ သခ်ၤာတြင္ ဒုတိယဆုရိွခဲ့ၿပီး
ဆုယူရန္ နာမည္ေခၚေသာအခါ ပထမ၌ မထဘဲေန၍ ဆရာႀကိမ္းေတာ့မွ ဆုကို ထယူခဲ့သည္။
ေက်ာင္းမွ ျပန္လာေသာအခါ ညီကိုေခၚ၍ စစ္ေတြၿမိဳ႕ ဆိပ္ကမ္းကုလားတန္ ျမစ္သို႔
ထြက္သြားၾကသည္။ ဆိပ္ကမ္းသို႔ ေရာက္ေသာအခါ ညီကို မင္း ရတဲ့ ဒုတိယဆုကို
ေပးစမ္း ဆိုၿပီးေတာင္းေလသည္ ညီကေပးလိုက္ေသာအခါ ညီအစ္ကို ႏွစ္ေယာက္ရတဲ့
ဒုတိယဆု ႏွစ္ခုကို တစ္စီ ဆုတ္ၿဖဲၿပီး ကုလားတန္ ျမစ္ထဲသို႔ ပစ္ခ်
လိုက္ေလသည္။
ေပၚထြန္းေအာင္က ေဟ့ ငါ့ညီ ဒုတိယဆုဆို ဘယ္ေတာ့မွ မယူနဲ႔
ပထမဆုရေအာင္သာယူပါ ဆိုၿပီး အိမ္သို႔ ျပန္ခဲ့ၾကသည္။ ထို အျဖစ္အပ်က္ကို
ညီအငယ္က အိမ္သို႔ ေရာက္ေသာအခါ ေျပာျပေလရာ အေမျဖစ္သူကဘာေၾကာင့္ ဒီလို
လုပ္ရတာလည္း သားရယ္ဆိုၿပီး ေျပာဆိုခဲ့သည္။ အသက္(၆၀)ေက်ာ္ ဖြားေအမင္းမေအာင္က
သမီး ေျပာဆိုမေနနဲ႔ ငါေျမးေတြ လုပ္တာမွန္တယ္။ ဒုတိယဆုကို ဘာလုပ္မွာလည္း
ေနာက္ဆို ငါေျမးေတြ ပထမဆုကို ရေအာင္လုပ္ဆိုတာ ေကာင္းတယ္ ဟု အဖြားကေျပာသည္။
စစ္ေတြၿမိဳ႕ ေက်ာင္း၌(၅)တန္း သင္ၾကားေနစဥ္ ကာလကတၱားမွ
ခရစ္ယာန္ဘုန္းေတာ္ႀကီး တစ္ပါးက ဆယ္တန္းအထိ သင္ေပးလိုသည္ဟု ေတာင္းေသာအခါ
မိဘမ်ားက မထည့္၍ ကာလကတၱားသို႔ မလိုက္ခဲ့ရေပ။ ေပၚထြန္းေအာင္တို႔ ညီအစ္ကို
ႏွစ္ေယာက္မွာ ပညာသင္လိုစိတ္ ရိွေသာေၾကာင္း မိဘ ခြင့္မျပဳရင္ေန
ကြ်န္ေတာ္တို႔ ထြက္ေပးမည္ဟုဆိုသည္။ ခရစ္ယာန္ဘုန္းေတာ္ႀကီးထံသို႔ သြား၍ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ထြက္ေျပးလာပါမည္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ဘယ္ကိုလာရမည္ဟုေျပာ ကြ်န္ေတာ္တို႔လာရမည္ေနရာကို
လိုက္စာေပးပါဟု ေတာင္းေလသည္။ ထိုအခါ ဘုန္းႀကီးက မင္းတို႔ သေဘာနဲ႔
မင္းတို႔လာရင္ ငါလက္ခံမည္ဟု ဆိုကာ လိပ္စာတစ္ေစာင္ ထုတ္ေပးလိုက္သည္။
ေပၚထြန္းေအာင္မွာ လိပ္စာရေသာအခါ ညီငယ္ ေက်ာ္ထြန္းေအာင္အား ငါ့ညီ
ကာလကတၱားမွာ အဂၤလိပ္စာ သင္ယူလိုစိတ္ ရိွသေလာ့ဟု ေမးေသာအခါ ညီငယ္က
သင္ခ်င္စိတ္ ရိွသည္။ သို႔ေသာ္ စရိတ္ေငြ ဘယ္က ရမွာလဲေမးေသာအခါ
ေပၚထြန္းေအာင္က ငါ့မွာ အႀကံတစ္ခုရိွသည္ မင္းငါ့အႀကံအတိုင္း
လုပ္ေဆာင္ေပးပါဟု ေျပာေၿပီး ညီအငယ္ကို ဖြားေအ ျဖစ္သူခါးက ေသတၱာေသာ့ကို
ခိုးခိုင္းၿပီး ေသတၱာ ဖြင့္ကာ ေရႊလက္ေကာက္ ႏွစ္ကြင္းကို ခိုးယူေလသည္။
မြန္းလြဲခ်ိန္က် ဖြားေအမွာ ေသာ့ေပ်ာက္ေသာေၾကာင့္ ညီအငယ္ကို ေခၚကာ ေမးေလရာ
ညီအငယ္မွာ အမွန္အတိုင္းေျဖေလသည္။ ဖြားေအ က ေပၚထြန္းေအာင္အား ေခၚကာ ငါေျမး
အဂၤလိပ္စာ သင္ေပးမည္ဟုေျပာကာ အဖြားေသာ့ႏွင့္ ေရႊလက္ေကာက္အားေပးပါဟု
ေခ်ာ့ေမာ့ေျပာၿပီးေတာင္းရေလသည္။
အဖြားျဖစ္သူက သမီးျဖစ္သူအား ေျပာျပၿပီး ငါသမီး ေျမးႏွစ္ေယာက္ကို အဂၤလိပ္စာ
သင္ေပးပါဟု ေျပာေသာအခါ သမီးျဖစ္သူက အေမ သမီးသင္ေပးခ်င္ပါတယ္ သို႔ေသာ္
အဂၤလိပ္စာတက္ၿပီး အစိုးရ၀န္ထမ္းေတြ ဟိုၿမိဳ႕ ဒီၿမိဳ႕ ေျပာင္းတာ
သမီးဘယ္နည္းနဲ႔မွ မေက်နပ္နိုင္ဘူး အဲဒါေၾကာင့္ မသင္ေပးခ်င္တာပါဟု ေျပာသည္။
ဆရာေတာ္ မိခင္သေႏၶတည္ခ်ိန္ အိပ္မက္မက္ပံု
မိခင္ေဒၚေအာင္ေက်ာ့ျဖဴ ဆရာေတာ္အား သေႏၶတည္ခ်ိန္ အိပ္မက္မက္ပံု လသာညတစ္ညမွာ
ေကာင္းကင္ၾကည့္ရင္း ၾကယ္ႀကီးက တျဖည့္ျဖည့္နဲ႔ ေၾကြက်လာတယ္
ေအာက္သို႔ေရာက္ေသာအခါ ၾကယ္ႀကီးကို လူအမ်ား၀ိုင္းအံုၿပီးၾကည့္ေနၾကတယ္။
ထိုၾကယ္ႀကီးအား မိခင္ေဒၚေအာင္ေက်ာ့ျဖဴမွာ ေကာက္ယူလိုက္ၿပီး (အမယ္ေလး
ၾကယ္ႀကီးက ျဖဴျဖဴေဖြးေဖြး လွလိုက္တာဆိုၿပီး) အိပ္မက္ထဲ၌ေအာ္ေသာ အသံကို
ဖခင္ျဖစ္သူ ၾကားေသာအခါ ပုတ္၍ ႏိႈးလိုက္မွ နိုးလာသည္။ ထိုအေၾကာင္းကို
ေယာက်္ားျဖစ္သူအား ေျပာၾကားေနစဥ္ တဖက္အခန္း၌ အိပ္ေနေသာ ေအာင္ေက်ာ့ျဖဴ
အေမၾကားေသာအခါ ငါ့သမီး အိပ္မက္က နယ္နယ္ရရ အိပ္မက္မဟုတ္ဘူး။ ငါ့သမီးမွာ
အလြန္တရာမွျမင့္ျမတ္တဲ့ အက်င့္သီလနဲ႔ ျပည္စံုသူ သားေယာက်္ား
ရတနာျဖစ္လိမ့္မယ္ ျဖဴျဖဴေဖြးေဖြး လွပတဲ့ ၾကယ္ႀကီးဆိုေတာ့ သူေတာ္ သူျမတ္
ရဟန္းဘ၀မွာ ေပ်ာ္ေမြ႔မယ့္ သားျမတ္ရတနာ ျဖစ္လိမ့္မယ္ဟု နမိတ္ဖတ္ၿပီး
ေျပာေလသည္။ ဆယ္လ အၾကာ သားဦး ရတနာ ေပၚထြန္းေအာင္ကို ေမြးေလသည္။
ဆရာေတာ္၏ နိုင္ငံျခား ပညာသင္ရန္ ကိုယ့္ဒူးကိုယ္ခ်ြန္ ေငြရွာပံု
ေပၚထြန္းေအာင္မွာ နိုင္ငံျခား ပညာသင္ရန္ ရည္ရြယ္ၿပီး ဦးရီးေတာ္ တစ္ဦး၏
ေဆးဆိုင္တြင္ စာေရးအျဖစ္ လစာျဖင့္ လုပ္ကုိင္ခဲ့သည့္အျပင္
ေတာမွကုန္သည္၀ယ္လာေသာ ကုန္မ်ားကိုလည္း ကုလားေစ်းဆိုင္ေတြမွာ တင္သြင္းၿပီး
အျမတ္တန္းဖိုးမွ ရာခိုင္ႏႈန္းႏွင့္ လုပ္အားယူသည္။ သို႔ေသာ္ စုထားေသာ ေငြအား
ဦးရီးေတာ္ မယားမွ ယူၿပီး ေပၚထြန္းေအာင္အား ေငြခိုးသည္ဟု
စြပ္စြဲေျပာဆိုေလသည္ အျဖစ္မွန္ကို ရွင္းျပကာ မရသာအဆံုး ဦးရီးေတာ္
မယားမွပါလာေသာ သားကို ေခြးသား မင္းလက္ခ်က္ဆိုၿပီး ေခါင္းကို ရိုက္ခြဲေလၿပီး
ဦးရီးေတာ္ အိမ္မွထြက္ကာ မိဘအိမ္ကိုလည္း မျပန္ပဲ ေယာက်္ားတို႔၏ လုလႅေသခါ
ေလ်ာ့မည္ဟု ထံုးသကဲ သို႔ ပညာတစ္ခု ရရာ ရေၾကာင္းကို လက္မေလ်ာ့ဘဲ
ဆက္လက္ႀကိဳးစားရန္ စိတ္ရင့္သန္သည့္ အားေလ်ာ္စြာ ထြက္ခြာေလသည္။
အသက္(၁၃)အရြယ္ပင္ ျဖစ္သည့္ ေပၚထြန္းေအာင္မွာ စစ္ေတြျမဳိ႕၌ ပရိယတၱိသင္ၾကားရာတြင္ အေက်ာ္တေစာရွိေသာ ေရႊေစတီေက်ာင္းဆရာေတာ္ဘုရားထံ
ဗုဒၶ၏ အေျခခံစာေပမ်ားကုိ ေလ့လာသင္ယူလိုသည့္ စိတ္ျဖင့္ ဆရာေတာ္ ဘုရားထံ
ေလွ်ာက္ထားေလသည္။ ထိုေနာက္ ဖိုးသူေတာ္ အျဖဴ၀တ္ျဖင့္
ေရႊေစတီေက်ာင္းဆရာေတာ္ဘုရားထံ မဂၤလသုတ္ မွအစ၊ သဒၵါရွစ္ေစာင္ႏွင့္ သၿဂၤဳိဟ္ ကိုးပိုင္းအထိ သင္႐ိုးတန္း ကုန္ေအာင္ သင္ယူေလသည္။
ထို႔ေနာက္ (၁၅) ႏွစ္အရြယ္တြင္ ေပၚထြန္းေအာင္ႏွင့္ ညီငယ္ေက်ာ္ထြန္းေအာင္
ရွင္သာမေဏအျဖစ္ သကၤန္းစည္းၾကသည္။ ရွင္ဥတၱမႏွင့္ ရွင္အရိယဟူေသာ ဘြဲ႕
နာမမ်ားရရွိခံယူ ၾကေလသည္။
ဆရာေတာ္၏ရပ္ေ၀းသို႔ ထြက္၍ ပညာႏွင့္ ကမၻာ့နိုင္ငံေရးကို ရွာျခင္း
ထိုအခ်ိန္တြင္ အရွင္္ဦးဥတၱမရဟန္း၀တ္ျဖင့္ ရန္ကုန္၊ မအူပင္၊ ပဲခူး၊ ေတာင္ငူ ၊ မႏၱေလးႏွင့္ ပခုကၠဴၿမိဳ႕ မ်ားတြင္ လွည့္လည္ေနထုိင္ပညာသင္ယူခဲ့ေလသည္။ ဗုဒၶစာေပ က်မ္းဂန္မ်ားကုိလည္း အပတ္တကုတ္ ေလ့လာ ၾကဳိးပမ္း ဆည္းပူးခဲ့သည္။ေတာင္ငူျမဳိ႕ တြင္ရွိစဥ္ ရွင္သာမေဏစာျပန္ပြဲတစ္ခုကုိ ၀င္ေရာက္ေျဖဆုိရာ ပထမရရိွခဲ့သည္။ ေတာင္ငူျမဳိ႕ မွ ရွမ္းမၾကီးတစ္ဦးက သားအျဖစ္ေမြးစားလုိေၾကာင္းေျပာ၍
ေမြးစားလုိလွ်င္ ကာလကတၱားကုိ ပညာသင္လႊတ္မလားဟု ေတာင္းဆုိရာ
ထုိအမ်ဳိးသမီးၾကီး၏ အေထာက္အပံ့ျဖင့္ လူ၀တ္လဲကာ အသက္(၁၇) ႏွစ္အရြယ္တြင္
ကာလကတၱား၌ အဂၤလိပ္စာႏွင့္ ေခတ္ပညာမ်ားကုိ သင္ယူျပီး (၁၀)တန္း စာေမးပြဲကုိ
အလြတ္ပညာသင္ အျဖစ္ ေျဖဆုိ ေအာင္ျမင္ ခဲ့သည္။ထုိႏွစ္မွာပင္
ကာလကတၱားမွျပန္လာျပီး ရွင္၀တ္ျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာစာေပက်မ္းဂန္မ်ားကုိ သင္ယူသည္။ ထုိစဥ္ ဘုံေဘဘားမားကုမၸဏီ ကုိယ္စားလွယ္ ဦးထြန္းေအာင္ေက်ာ္က ရဟန္းဒါယကာျပဳ၍ အသက္(၂၀)အရြယ္တြင္ ရဟန္းအျဖစ္ခံယူသည္။
ဆရာေတာ္ အရွင္ဥတၱမသည္ ရဟန္းအျဖစ္ခံယူျပီးေနာက္ ရန္ကုန္သုိ႔ ဆင္းလာျပီး
အိႏၵိယႏိုင္ငံ ကာလကတၱား သုိ႔ ျပန္သြားေလသည္။ ထုိအခ်ိန္တြင္ အိႏၵိယတြင္
လြတ္လပ္ေရး အတြက္ႏုိးၾကားထၾကြလ်က္ရွိသည္။
၁၉၀၄-ခုႏွစ္တြင္ အိႏၵိယဘုရင္ခံခ်ဳပ္က ဘဂၤလားနယ္ကုိအေရွ႕ႏွင့္ အေနာက္ႏွစ္ပုိင္းခဲြျခားလုိက္ရာ ေဒါက္တာရာဘင္ျဒာနတ္တဂုိးႏွင့္ စီအာဒတ္စ္ဆိုေသာ ပညာရွိပုဂၢဳိလ္ၾကီးႏွစ္ဦးက
ဦးေဆာင္ကန္႔ကြက္ရာမွ ဆူပူကန္႔ကြက္မူမ်ား အၾကီးအက်ယ္
ျဖစ္ပြားက်ယ္ျပန္႔လာသည္။ ထုိပုဂၢဳိလ္မ်ားႏွင့္ တြဲမိေသာ ဆရာေတာ္
အရွင္ဦးဥတၱမသည္ အိႏၵိယႏုိင္ငံေရးႏွင့္ အကၽြမ္း တ၀င္ ျဖစ္လာျပီး
ျမန္မာျပည္လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ စိိတ္၀င္စားတက္ၾကြလာခဲ့သည္။
ဆရာေတာ္ ေက်းဇူးေၾကာင္း ျမန္မာ့ နိုင္ငံေရးျဖစ္လာခဲ့ပံု
အုိင္စီအက္စ္(I.C.S) ရာထူးမွွ ႏုတ္ထြက္ျပီး အမ်ဳိးသားေကာလိပ္ကုိ
တည္ေထာင္ေသာ ဗင္ႏုိဂုိ႔ရွ္၏ ေကာလိပ္တြင္ ဆ ရာေတာ္ အရွင္ဥတၱမက ပါဠိႏွင့္
ဗုဒၶ ဘာသာစာေပတုိ႔ကုိ ကူညီပုိ႔ခ် ေပးေလ သည္။ တဖက္တြင္လည္း သကၠတစေသာ
ေရွးေဟာင္းဟိႏၵဴစာ ေပက်မ္းမ်ားကုိ သင္ယူဆည္း ပူးသည္။ ထုိအခ်ိန္မွာ
ျမန္မာျပည္တြင္လည္း ႏုိ္င္ငံေရးကုိတက္ၾကြစြာ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ျခင္းမျပဳၾကေသးေသာ္လည္း
ဗုဒၶဘာသာကလ်ာဏယု၀အသင္း (Y.M.B.A=young men’s buddhists associations)ကုိ
တကၠသုိလ္ပညာတတ္ မ်ားျဖစ္ေသာ ဦးဘေဖ(ဘၾကီးဘေဖ) ၊ ဦးေမာင္ၾကီး(အမ္ေအ) ၊
ဦးစိန္လွေအာင္တိုိ႔က စတင္ဖြဲ႔စည္းထုူေထာင္ျပီး အမ်ဳိး ဘာသာ၊ သာသနာ၊
ပညာဟူေသာ ေဆာင္ပုဒ္ျဖင့္ စတင္လႈပ္ရွားလာၾကသည္။
ဆရာေတာ္ အရွင္ဥတၱမကုိယ္ေတာ္တုိင္အိႏၵိယမွ
ျပန္ေရာက္လာျပီး ၀ုိင္အမ္ဘီေအလႈပ္ရွားမႈကုိ တက္ၾကြစြာ ဦးေဆာင္ခဲ့သည္။
၁၉၀၇-ခုႏွစ္ ၊ ဇန္န၀ါရီလ-၁ရက္တြင္ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံသုိ႔
ထြက္ခြာသြားသည္။ဂ်ပန္ႏုိင္ငံတြင္ အေနာက္ ဟြန္ဂြန္ဂ်ီ ဘုရားေက်ာင္းအၾကီးအမႈူး(Abbot
of Western Hongonji Temple) မင္းသားၾကီး ကုိဇင္အုိတာရီႏွင့္အတူ ေနျပီး
ကစ္စတုိျမဳိ႔ရွိ နိရွိဟြန္မြန္ဂ်ီ အမည္ရိွ ဗုဒၶဘာသာတကၠသုိလ္တြင္
ပါဠိပါေမာကၡအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ထုိစဥ္ ဂ်ပန္စာ၊ စကား ၊ အယူ၀ါဒ ၊
ဓေလ့ထုံးစံတုိ႔ကုိ ကုိယ္တုိင္သင္ယူျပီး တစ္ႏွစ္အၾကာစာေမးပြဲ
ေျဖဆုိေအာင္ျမင္သည္။
ဆရာေတာ္သည္ ျမန္မာစာေပက်မ္းဂန္တို႔အျပင္ ပါဠိ ၊ ဘဂၤါလီ ၊ နာဂရီ ၊ သကၠဋ၊ အဂၤလိပ္၊ တိဘက္ ၊ ဂ်ပန္ ၊ ျပင္သစ္ ဘာသာစကားကုိးမ်ဳိးကုိတတ္ေျမာက္သည္။
ဆရာေတာ္အရွင္ဦးဥတၱမသည္ ဂ်ပန္ျပည္တြင္ ေနထုိင္စဥ္ ဂ်ပန္ျပည္သုိ႔ လာေရာက္
တိမ္းေရွာင္ေနသူ ေဒါက္တာဆြန္ယက္ဆင္ႏွင့္ အၾကိမ္ၾကိမ္ေတြ႔ဆုံျပီး
ျပည္တြင္းႏွင့္ ႏုိင္ငံတကာ ႏုိင္ငံေရးကိစၥမ်ားကုိ ညွိႏုိင္းေဆြးေႏြးခဲ့သည္။
ဆရာေတာ္သည္ ျပည္တြင္းတြင္ မက ျပည္ပနိုင္ငံမ်ားကိုလည္း လြတ္လပ္ေရးတရား ေဟာေျပာသူ
၁၉၁၁-ခုႏွစ္ ၊ ဂ်ပန္မွ ပထမအၾကိမ္ျပန္လာေသာအခါ ကုိရီးယားျပည္ ၊ တရုတ္ျပည္ ၊ ျပင္သစ္ပုိင္အင္ဒုိခ်ဳိင္းနား(ယခု
ဗီယက္နမ္ ၊ ကေမၻာဒီးယား ၊ လာအုိ သုံးႏုိင္ငံ)သုိ႔ ၀င္ေရာက္ ျပီး
ဆုိင္ဂုံျမဳိ႕(ယခု ဟုိခ်ီမငး္ျမဳိ႕ေတာ္)တြင္ ျမန္မာ့နန္းတြင္းအေရးေတာ္ပုံ
အေရးနိမ့္ျပီး ျပည္ပသုိ႔တိမ္းေရွာင္ ေနရေသာ ျမင္ကြန္း မင္းသားၾကီၤးႏွင့္
၄င္း၏ သားေတာ္တုိ႔၏ ဆြမ္းအလႈူကုိလက္ခံျပီး ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရး အေျခ
အေနမ်ားကုိ ေဆြးေႏြးခဲ့သည္။ ထုိမွတဆင့္ ကေမၻာဒီးယားႏွင့္
ယိုးဒယား(ထုိင္းႏုိင္ငံ)တုိ႔ုသုိ႔
၀င္ေရာက္ ေလ့လာခဲ့သည္။ထုိမွ အိႏၵိယႏုိင္ငံ မဒရပ္ျမဳိ႕သုိ႔
ျပန္လာခဲ့သည္။မဒရပ္ျမဳိ႕မွ တဆင့္ ဘုံေဘျမဳိ႕သုိ႔ သြားေရာက္ျပီး ရတနာဂီရိရွိ
ျမန္မာနန္းက်ဘုရင္သီေပါမင္းႏွင့္ ေတြ႔ဆုံ ႏုိင္ရန္ စီစဥ္ခဲ့သည္။သုိ႔ေသာ္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ေပ။ ၁၉၁၁-ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာျပည္သုိ႔ျပန္လာခဲ့သည္။
ျမန္မာျပည္သုိ႔ ျပန္ေရာက္ျပီးေနာက္ ၀ုိင္အမ္ဘီၤေအအသင္းကုိ ဦးေဆာင္ေနေသာ
၀တ္လုံေတာ္ရ ဦးေမေအာင္ (ရခုိင္) ၊ ဦးအုံး(ပညာ၀န္) ၊ ဦးဘေဖတုိ႔၏
စည္းရုံးလႈပ္ရွားမူ မ်ားလည္း တျပည္လုံးတြင္ က်ယ္ျပန္လ်က္ရွိသည္။ မႏၱေလးတြင္
ျမန္မာ့သတင္းစာဆရာတစ္ဦးျဖစ္ေသာ ” ျမန္မာ့တာရာ” သတင္းစာ ပုိင္ရွင္ ဦးေက်ာ္ရန္တုိ႔ႏွင့္လက္တြဲျပီး ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးႏုိးၾကားေရးမ်ားကုိ
ေဟာေျပာသည့္အျပင္ ရန္ကုန္ျမဳိ႕ တြင္ထုတ္ေ၀ေနေသာ ”သူရိယ”သတင္းစာတြင္ လည္း
အမ်ဳိး ၊ ဘာသာ ၊ သာသနာကုိ ေစာင့့္ေရွာက္ ေရး ႏွင့္ ကၽြန္ဘ၀မွ
လြတ္ေျမာက္ေရးတုိ႔ကုိ လႈံ႕ေဆာ္ ေရးသားခဲ့ သည္။
အမ်ားဆုံးေရးသားတုိက္တြန္းခ်က္မ်ားမွာ
၀ံသာႏုရကၡိတတရားမ်ားႏွင့္ ျမန္မာျပည္တြင္းျဖစ္ ပင္နီႏွင့္
ေယာလုံခ်ည္၀တ္ဆင္ေရး ၊ ႏုိင္ငံျခား အ၀တ္အထည္မ်ား သပိိတ္ ေမွာက္ေရးျဖစ္သည္။
ဆရာေတာ္မွာ ေနာက္တစ္ဖန္ နိုင္ငံျခား သို႔ ၾကြခ်ီပံု
၁၉၁၂-ခုႏွစ္တြင္ ဂ်ပန္ျပည္သုိ႔ ဒုတိယအၾကိမ္ျပန္လည္ၾကြခ်ီသည္။ ထုိခရီးတြင္ ညီမရင္းျဖစ္သူ မအိမ္စုိးႏွင့္ လူငယ္သုံးဦးကုိ ဂ်ပန္တြင္ပညာသင္ရန္ေခၚေဆာင္သြားခဲ့သည္။တစ္ႏွစ္ၾကာေနထုိင္ခဲ့ျပီး ေနာက္ျပန္လာခဲ့သည္။ ၁၉၁၄-ခုႏွစ္တြင္တတိယအၾကိမ္အျဖစ္ဂ်ပန္ျပည္သုိ႔သြားေရာက္ခဲ့ျပန္သည္။
ဂ်ပန္မွ အျပန္တြင္ အေမရိကန္ ၊ ၾသစေၾတးလ်ႏွင့္ ဂ်ဗားကၽြန္းမ်ား (ယခု
အင္ဒုိနီးရွား)တုိ႔သုိ႔ သြားေရာက္ေလ့လာ ခဲ့ျပီးမွ ျမန္မာျပည္သုိ႔
ျပန္လာခဲ့သည္။ ဆရာေတာ္အရွင္ဥတၱမကုိယ္ေတာ္ၾကီးသည္ ေစာေစာပုိင္းႏွစ္မ်ား ကလည္း ျပင္သစ္ႏွင့္အဂၤလန္ႏုိင္ငံတို႔သုိ႔ သြား ေရာက္ခဲ့ေသးသည္။
ရွင္ဥတၱမဂ်ပန္တြင္ရွိစဥ္ ဂ်ပန္ျပည္အတၳဳပတၱိစာအုပ္ကုိ ေရးသားခဲ့ျပီး အျပန္တြင္ သူရိယသတင္း စာတုိက္မွ ရုိက္ႏွိပ္ထုတ္ေ၀ခဲ့ရာ အလြန္ေရာင္းအားေကာင္းခဲ့သည္။ ၁၉၁၁-ခုႏွစ္ေနာက္ပုိင္းတြင္
ကိုလုိနီ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရး ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးအတြက္ ထုိစဥ္ကစကားအတိုင္း
ဟုမ္းမ္ရႈး(Home Rule) ရရွိ ေရးအတြက ္ စည္းရုံး လႈံ႕ေဆာ္
တရားမ်ားေဟာခဲ့သည္။
”အာဂါရာအနာဂါစ ၊ ဥေဘာ ၊ အေညာညနိႆတာ ၊
အရဒၵယႏၱိသဒၵမံ ၊ ေယာဂေကၼမံမႏုတၱရံ”ဟူေသာ ဗုဒၶ ၶ ျမတ္စြာဘုရား၏
ပါဠိေတာ္လာႏွင့္အညီ ဘုန္းၾကီးရဟန္းတုိ႔အား ႏုိင္ငံေရးကုိေျခစုံပစ္လ်က္ ၀င္ေအာင္လႈံ႔ေဆာ္ခဲ့သည္။ ရဟန္းရွင္လူတုိ႔ကုိ ထုိသုိ႔စည္းရုံးခဲ့ျပီး ၁၉၂၀-ခုႏွစ္တြင္ ထုိစဥ္က ျမန္မာျပည္ ဘုရင္ခံဆာရယ္ဂ်ီနယ္ကရက္ေဒါက္ ျမန္မာျပည္မွ ထြက္သြားလုိက္ပါဟူေသာ စာတစ္ေစာင္ကုိ ေရးသားေပးပုိ႔လုိက္သည္။ထုိစာကို
သူရိယသတင္းစာက ေဖာ္ျပလုိက္ရာ အထူးအေရးပါေသာလႈံ႔ေဆာ္ ခ်က္ျဖစ္
သည္။ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမသည္ ႏုိင္ငံေရးတရားမ်ားကုိ ျမဳိ႕ၾကီး ၊
ျမဳိ႔႕နယ္မ်ားတြင္သာမက ေတာလက္ေက်းရြာမ်ား တုိင္ေအာင္ ေဟာေျပာခဲ့သည္။
ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမ၏ အက်ဥ္းေထာင္ဘ၀ကို စံစားလိုသူ
၁၉၂၁-ခုႏွစ္တြင္ ေဒးဒရဲျမဳိ႕နယ္ ၊ ဆူးကလပ္ႏွင့္ တမာတေကာေက်းရြာတုိ႔တြင္
ဦးဥတၱမေဟာေျပာခဲ့ေသာ ႏုိင္ငံေရးတရားမ်ားသည္ ဥပေဒကုိ ခ်ဳိးေဖာက္ သည္ဟုဆုိကာ
အိႏၵိယရာဇသတ္ၾကီး ပုဒ္မ-၁၂၄(က)ႏွင့္ ၁၅၃(က) တုိ႔ျဖင့္ ဖမ္းဆီးျပီး
မအူပင္ခရုိင္တရား ရုံးတြင္ အမႈစစ္ျပီး ေထာင္ဒဏ္(၁)ႏွစ္ႏွင့္ (၈)လအလုပ္မဲ့
ေထာင္ဒဏ္ ခ်မွတ္ျခင္းခံရသည္။တစ္ျပည္လုံးရွိ ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ားစုစည္းျပီး ဦးဥတၱမကဲ့သုိ႔ တုိင္းျပည္ႏွင့္ လူမ်ဳိးအက်ဳိး ထမ္းေဆာင္ရန္အတြက္ သံဃာ့သမဂၢီအဖြဲ႔မ်ားကုိ ဖြဲ႔စည္းထူေထာင္လာၾကသည္။
အမ်ဳိးသမီးမ်ား၏ ကုမၼာရီ အဖြဲ႔မ်ားလည္းေပၚလာခဲ့ သည္။ အရွင္ဦးဥတၱမသည္
ႏုိင္ငံေရးကုိ ေဆာင္ရြက္ေနစဥ္ကာလအတြင္း အိႏၵိယႏွင့္ ျမန္မာျပည္ကုိ ကူးခ်ီ
သြားခ်ီလုပ္ေနခဲ့သည္။၁၉၂၀-ခုႏွစ္ ပထမတကၠသုိလ္သပိတ္ၾကီးဆင္ႏြဲခ်ိန္တြင္ ကာလကတၱားကုိ ေရာက္ေနခဲ့သည္။ရန္ကုန္တြင္ တကၠသုိလ္ေက်ာင္းသားမ်ား သပိတ္တုိက္ပြဲဆင္ႏြဲေၾကာင္း ေၾကးနန္းစာရေသာအခါ မ်ားစြာေၾကနပ္၀မ္းသာျဖစ္ျပီး ရန္ကုန္သုိ႔ ခ်က္ခ်င္းျပန္လာကာ ၀ုိင္အမ္ဘီေအေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္
တုိင္ပင္၍်ွ္ သပိိတ္ တုိက္ပြဲကုိ အားေပးကူညီျပီး သခင္ပညာေရးအတြက္
အမ်ဳိးသားေက်ာင္းမ်ား ထူေထာင္ေရးကုိ စည္းရုံးသည္။ အမ်ဳိးသားေက်ာင္းမ်ား
ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။
၁၉၂၀-ခုႏွစ္တြင္ တျပည္လုံးရွိ ၀ုိင္အမ္ဘီေအအသင္းမ်ား ညီလာခံမွစျပီး ဂ်ီစီဘီေအႏုိင္ငံေရးအသင္းခ်ဳပ္(
General Council of Burmese Associations )ကုိ ဖြဲ႔စည္းထူေထာင္လုိက္သည္။
၀တ္လုံေတာ္ရ ဦးခ်စ္လႈိင္ကုိ ဥကၠဌအျဖစ္ တင္ေျမွာက္ခဲ့ၾကသည္။ျပည္သူမ်ားလုံး၀လြတ္လပ္ေရး(Home
Rule)ကုိ အျပင္အထန္ေတာင္းဆုိလာၾက သည္။၁၉၂၃-ခုႏွစ္ ဇြန္လဆန္းမွစ၍ အဂၤလန္ ၊
ထုိမွတဆင့္ ျပင္သစ္ ၊ စပိန္ ၊ ဆြစ္ဇာလန္ ၊ ဆြီဒင္ ၊ ေပၚတူဂီ ၊ ေနာ္ေ၀းစေသာ
ဥေရာပတုိက္ရွိ ႏုိင္ငံမ်ားစြာကုိ လွည့္လည္ျပီး ႏုိင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈ
မ်ားကုိ ေလ့လာခဲ့သည္။ထုိအခ်ိန္္ ျမန္မာျပည္တြင္ အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕အစုိးရက
ျပည္သူတုိ႔၏ အုံၾကြဆန္႔က်င္မႈေၾကာင့္ ၀ႈိက္ေကာ္မရွင္ဖြဲ႔ျပီး
စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈျဖစ္သည္။
Home Rule ကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအစား ဒုိင္အာခီေခၚ အဂၤလိပ္ဘုရင္ခံႏွင့္ ျပည္သူ႔ကုိယ္စားလွယ္မ်ား ပူးတြဲအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကုိသာေပးျပီး အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕တုိ႔က တဖက္လွည့္ ၾကိဳးကုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္းျဖစ္သည္။ဒုိင္အာခီႏွင့္ဟုမ္းမ္ရူးသေဘာထားကြဲျပီး
ဂ်ီစီဘီေအလည္း ႏွစ္ျခမ္းကြဲေလသည္။ ဦးခ်စ္လႈိင္က ဒုိင္အာခီဆန္ွ႔က်င္ေရး
ဂ်ီစီဘီေအအသင္းခြဲ၏ ဥကၠဌအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္သည္။ဒုိင္အာခီႏွင့္ပူးေပါင္း
ေဆာင္ရြက္သည့္ (၂၁)ဦးအဖြဲ႔ကုိ ဦးေမာင္ၾကီး(အမ္ေအ)၊ ဆာေဂ် ေအ
ေမာင္ၾကီးစသူတုိ႔ ဦးေဆာင္ျပီး ဒုိင္အာခီ အစုိးရတြင္
ပူးေပါင္းပါ၀င္ခဲ့ၾကသည္။
၁၉၂၄-ခုႏွစ္ ရန္ကုန္ျမဳိ႕တြင္ က်င္းပသည့္ လူထုအစည္းအေ၀းၾကီးတစ္ခုတြင္
ဦးဥတၱမသည္ အခြန္မေပးေရး လႈံ႔ေဆာ္ခဲ့ရာ ဥပေဒကုိ က်ဴးလြန္သည္ဆုိကာ
အစုိးရကုိ အၾကည္အညဳိပ်က္ေစသည့္ ပုဒ္မ-၁၂၄(က)ျဖင့္ တရားစြဲျပီး
ရန္ကုန္ခရုိင္တရားသူၾကီးက ၁၉၂၄-ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလတြင္ အလုပ္ၾကမ္းႏွင့္
ေထာင္ဒဏ္(၃)ႏွစ္ အျပစ္ေပးလုိက္သည္။ေထာင္မွလြတ္ျပီး
ရန္ကုန္ျမဳိ႕ဗုိလ္တေထာင္ ဘုရား၀င္းအတြင္း တရားပြဲတြင္ သကၤန္းခၽြတ္ျပီး
အတြင္းတြင္၀တ္ထားေသာ ေထာင္၀တ္စုံကုိ ျပလုိက္ရာ တရားပြဲလာ ျပည္သူတရပ္လုံး
မခံမရပ္ႏုိင္ျဖစ္ၾကေလသည္။
၁၉၃၀-ခုႏွစ္ေနာက္ပုိင္းတြင္
အိႏၵိယႏွင့္ ျမန္မာျပည္ကုိ ခြဲျခမ္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ျပႆနာေပၚလာျပန္သည္။
ဦးဥတၱမက နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္ကုိ ပူးတြဲတုိက္မွ ေအာင္ျမင္မည္ဟူေသာ သေဘာတရားျဖင့္
တြဲေရးအတြက္္ လႈံ႕ေဆာ္ သည္။၁၉၃၂-ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္ တြဲေရး ၊ ခြဲေရးကုိ
လူထုဆႏၵမဲေကာက္ယူရာ တြဲေရး ဘက္မွ မဲ(၅)သိန္းေက်ာ္ပုိ၍
အျပတ္အသတ္ႏုိင္ေသာ္လည္း အမတ္မ်ားအစည္းအေ၀းတြင္ ခြဲေရးျဖစ္သြားျပီး
အိႏၵိုယႏွင့္ခြဲေရးျဖစ္သြားသည္။
ထုိသုိ႔ျဖင့္ ၁၉၅၃-ခုႏွစ္ ျမန္မာႏုိင္ငံဥပေဒျဖင့္ (၉၁)ဌာနအုပ္ခ်ဳပ္ေရးျဖစ္လာသည္။ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမသည္
အိႏၵိယေခါင္းေဆာင္ၾကီး မဟတၱမဂႏၵီ၏ နည္းလမ္းအတုိင္း မပူးေပါင္းေရး မူ၀ါဒ
(Non-Co.opration)(ထုိစဥ္က နန္းကုိေအာ္ပေရးရွင္း ဟုပင္သုံးသည္။)ႏွင့္
အၾကမ္းမဖက္ေရး (Non Violence)ကုိ လုိက္နာက်င့္သုံးခဲ့သည္။
ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမအိႏၵိယ၏ ဟိႏၵဴမဟာဆဗၺအသင္းၾကီး၏ ဥကၠဌအျဖစ္ ယွဥ္ျပဳိင္ အေရြး
ခံရသည္။ကြန္ဂရက္ပါတီတြင္လည္း ဦးေဆာင္ခဲ့သည္။
အရွင္ဦးဥတၱမကုိ အိႏၵိယတစ္ျပည္လုံး၏ ေခါင္းေဆာင္ ၾကီး
အျဖစ္အသိအမွတ္ျပဳျခင္း ျဖစ္သည္။မဟတၱမဂႏၵီၾကီး၏ စၾကာျဂဟ အဖြဲ႔
(SaKaGraHa)ႏွင့္ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ ေရးအဖြဲ႔၏ သရာဇပါတီ (Swaraj
Party)တုိ႔တြင္လည္း ပါ၀င္ဦးေဆာင္လႈပ္ရွားခဲ့သည္။ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမသည္ ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရး၏ ဦးေဆာင္လမ္းျပၾကယ္ျဖစ္ျပီး ဦးေဆာင္ခဲ့ေသာ္လည္း ဒုိင္အာခီ လက္ခံလုိက္ၾကျပီး ရာထူးယူကာ အမ်ဳိးသားႏိုင္ငံေရး ဦးတည္ခ်က္ ေမွးမွိန္ခဲ့ရသည္။ထုိ႔ေနာက္(၉၁)ဌာနအုပ္ခ်ဳပ္ေရး
ျဖစ္လာေသာအခါ ဆရာေတာ္၏ တပည့္မ်ား ငါးေထာင္စားရာထူးကို လက္ခံျပီး
ဆရာေတာ္ကုိ ပစ္ပယ္လာၾကျပီး နယ္ခ်ဲ႕အလုိေတာ္ရိမ်ားျဖစ္လာၾကသည္။
၁၉၃၅-ခုႏွစ္မ်ား ေနာက္ပုိင္း ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ေက်ာင္းသား ေခတ္ပညာတတ္
လူငယ္မ်ား ဦးေဆာင္သည့္ ဒုိ႔ဗမာ အစည္းအရုံး(သခင္ပါတီ) ေပၚေပါက္လာေသာအခါ
ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမက သခင္မ်ားကုိ အားေပးအားေျမွာက္ ျပဳခဲ့သည္။နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္
ကုိလုိနီစနစ္ဆန္႔က်င္ေရး ၊ အမ်ဳိးသားႏုိင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈ ခရီးတေလ်ွာက္
၀ိုင္အမ္ ဘီၤေအ ၊ ဂ်ီစီဘီေအ ၊ ၀ံသာႏု ၊ ကုမၼာရီအသင္းအဖြဲ႔မ်ား ေခတ္မွသည္
ဒုိ႔ဗမာအစည္းအရုံးတုိင္ေအာင္ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမသည္ မွန္ကန္ေသာ ဦးေဆာင္လမ္းညႊန္မူကုိ ေပး ခဲ့သည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ဆရာေတာ္ၾကီး၏ ရည္မွန္းခဲ့ေသာ လုံး၀လြတ္လပ္ေရးကုိ ျမန္မာ ျပည္သူတိုိ႔ ရရွိျခင္းျဖစ္သည္။၁၉၃၅-ခုႏွစ္ ျမန္မာျပည္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဥပေဒ(The Goverment of Burma Act,1935)အရ (၉၁) ဌာန အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပုံစံျဖင့္အုပ္ခ်ဳပ္ၾကသည္။ထုိအခါ အရွင္ဦးဥတၱမ၏ ႏုိင္ငံေရးတပည့္မ်ားျဖစ္ၾကေသာ
ပုဂၢဳိလ္မ်ား နန္းရင္း၀န္(၀န္ၾကီး ခ်ဳပ္) ၊ ၀န္ၾကီး ၊ အတြင္း၀န္ ၊
မင္းတုိင္ပင္အမတ္မ်ား ျဖစ္လာၾကေသာ္လည္း ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမကုိ
လုံး၀ပစ္ပယ္ထားၾကသည္။ဆရာေတာ္မွာ အသက္အရြယ္ၾကီးလာျပီး ေသြးတုိးေရာဂါ ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါတို႔ ဖိစီးလာသည္။ ဆရာေတာ္သည္ ေဟာင္းႏြမ္းစုတ္ျပတ္ညစ္ေထးေသာ သကၤန္းကုိရုံကာ လြယ္အိတ္တစ္လုံးလြယ္ျပီး ဖိနပ္မပါ ၊ ထီးမပါျဖင့္ ရန္ကုန္ျမဳိ႕လမ္းမမ်ားေပၚတြင္ ေလ်ွာက္သြားလ်က္ ရွိ သည္။
သတင္းစာတုိက္မ်ားကုိျမင္လ်ွင္ သတင္းစာမ်ား ေတာင္းျပီး ၾကဳံရာေနရာတြင္ ထုိင္ဖတ္သည္။ကုိယ္ခႏၶာၾကဳံလွီပိန္ခ်ဳံးျပီး အသြားအလာယဲ႔ယဲ့ျဖစ္ေနသည္။ စိတ္အင္အား လည္း ခ်ဳိ႕ယြင္းလာသည္။လမ္းေပၚတြင္
မူးလဲျခင္းမ်ားျဖစ္လာသည္။ ဆရာေတာ္ကုိ ၾကည္ညဳိသူမ်ားက တည္းခုိေနထုိင္ရာ
ေက်ာင္းတုိက္သုိ႔ ပုိ႔ေပးရသည္။ ဆရာေတာ္ ၾကီးအား ျပဳစုသူကင္းလာရာ
အေျခအေနဆိုးရြားလာေသာအခါ ၁၉၃၉ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၇ ရက္ ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌
ရခိုင္ရဟန္းေတာ္မ်ားအသင္း စတုတၳအႀကိမ္ အစည္း အေ၀းက ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမအား
ေစာင့္ေရွာက္ရန္ ဆုံးျဖတ္သည္။ ငါးပြင့္ဆိုင္အဖြဲ႕ကို
႐ႈတ္ခ်ျပစ္တင္ေၾကာင္းလည္း ေဖာ္ျပသည္။
ရခိုင္ရဟန္းေတာ္ မ်ားက
ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမအား ရန္ကုန္ေဆး႐ုံႀကီးသို႔ တင္ပို႔ကုုသေပးၾကသည္။
သူရိယသတင္းစာမွ ဦးဘကေလး၊ ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္ဦးဘ၀င္း၊ ကပၸတိန္ ဘဖူးတို႔ႏွင့္
ဆရာေတာ္အား ေလးစားသူတို႔ ေဆး႐ုံသို႔ သြားေရာက္အားေပး ကူညီ ၾကသည္။
ဆရာ၀န္မ်ား၏ စစ္ေဆးခ်က္အရ ေျခေထာက္တစ္ဖက္ျဖတ္ရမည္ဟု ေျပာလာေသာအခါ ဆရာေတာ္က
အကုသမခံဘဲ ေဆး႐ုံမွ ဇြတ္ဆင္းၿပီး (၄၆)လမ္းရွိ အရိယာဆမတ္အသင္းတိုိက္တြင္
ေနထုိင္သည္။ထုိ႔ေနာက္ပုိင္းတြင္ ဆရာေတာ္သည္ ျပန္လည္ နာလန္မထူႏုိင္ေတာ့ဘဲ ၁၉၃၉-ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ (၉)ရက္တြင္ ပ်ံလြန္ေတာ္မူသည္။
ဆရာေတာ္၏ ဂုဏ္ေက်းဇူးမွာ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္မက အာရွတခြင္ကို
လြတ္လပ္ေရးရေအာင္ ႀကိဳးပန္းခဲ့ၿပီး အာရွတခြင္မွာ ထြန္းေတာက္ၾကယ္
လြတ္လပ္ေရးစိတ္ဓာတ္ မ်ဳိးေစ့ခ်ခဲ့သူ အာရွေန၀န္း ပါေမာကၡ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမ
ဟုလည္း တင္စားခံခဲ့ရေပသည္။ အာရွေန၀န္း ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးမီးရွဴးတန္ေဆာင္
ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမသည္ ျမန္မာျပည္သူမ်ား အဂၤလိပ္ နယ္ခ်ဲ႔ ကြ်န္ဘ၀ေအာက္မွ
လြတ္ေျမာက္ေအာင္ အၾကမ္းမဖက္အနုနည္းျဖင့္ တြန္းလွန္တိုက္ပြဲ၀င္ၾကရန္
စတင္ဦးေဆာင္ခဲ့ေသာ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးမီးရွဴး တန္ေဆာင္ ျဖစ္သည္။
ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမသည္ အၿမိဳ႕ၿမိဳ႕၊ အနယ္နယ္၊ နိုင္ငံစံု လွည့္လည္ကာ
နိုင္ငံေရးတရားမ်ားကို ေဟာေျပာခဲ့ပါသည္။
ဆရာေတာ္၏
နိုင္ငံေရးတရားမ်ားေၾကာင့္ ျပည္သူလူထုတရပ္လံုး နိုင္ငံေရးစိတ္ဓာတ္၊
မ်ဳိးခ်စ္စိတ္ဓာတ္ နိုးၾကားလာကာ ဆရာေတာ္အား အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႔မ်ားက ဖမ္းဆီးကာ
ေထာင္အႀကိမ္ႀကိမ္ ခ်ခဲ့သည္။
သို႔ေသာ္လည္း ဆရာေတာ္သည္ အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕ကို မေၾကာက္တရားမရိွဘဲ အႀကိမ္ႀကိမ္ ဆက္လက္တိုက္ပြဲ၀င္ခဲ့သည္။
နယ္ခ်ဲ႔မ်ား အုပ္စိုးခဲ႔စဥ္ကာလတြင္ အဂၤလိပ္ဘုရင္ခံ ကရက္ေဒါက္အား ဂတ္ေအာက္ ဟု ဆန္႔က်င္ခဲ႔ၿပီး ျမန္မာ႔လြတ္လပ္ေရးသမိုငး္ကို ဦးေဆာင္ခဲ႔ေသာ ၊ အိႏၵိယနိုင္ငံႏွင္႔ ဂ်ပန္နိုင္ငံတို႔တြင္ ပါေမာကၡအျဖစ္ည္း ဆရာေတာ္မွာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။
ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမ (၇၇) ႏွစ္ေျမာက္ ဆရာေတာ္အရွင္ဦးဥတၱမေန႔အထိမ္းအမွတ္ ၀မ္းနည္း ေအာက္ေမ့ဖြယ္
ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးလမ္းျပ မီးရႈးတန္ေဆာင္ ၊ အာရွတုိက္၏
ထြန္းသစ္ၾကယ္အရွင္္ဦးဥတၱမ ဆိုေသာ ေခါင္းစဥ္ႏွင့္ ေဆာင္းပါးကလည္း
ေကာက္ႏွဳတ္ေဖာ္ျပၿပီး
ဗမာ့ေခတ္ ဦးဘရင္ စာအုပ္မွ ေကာက္ႏွဳတ္ေဖာ္ျပသည္။
ရခိုင္ၾကယ္စင္
EmoticonEmoticon